Redenen genoeg voor Cera Coopburo om een Coop Explore over deze tot de verbeelding sprekende onderneming te organiseren om met hen kennis te maken en ervaringen uit te wisselen.
En zo waren we met 20 deelnemers op een zomerse septemberdag te gast bij KBC op de Grote Markt in Brussel. Niet alleen omwille van de schitterende locatie, maar vooral omdat KBC een van de leden van SWIFT is. Zo vertelde Koen Wittevrongel van KBC hoe zij hun lidmaatschap van SWIFT ervaren. Het verhaal van SWIFT werd op een enthousiaste manier gebracht door Martine Loosen, manager Corporate Governance & Information Management bij SWIFT.
Van 239 oprichters naar 2391 leden
Het verhaal van SWIFT start in de jaren '60 met de opkomst van het elektronische geld. Verschillende banken en financiële instellingen worstelden ineens met eenzelfde uitdaging: "hoe kunnen we de transactie van financiële berichten op een veilige en ordentelijke manier organiseren?" Zij zagen in dat ze hiervoor best samenwerkten om deze gemeenschappelijke behoefte in te vullen. En SWIFT was geboren. We schrijven 1973. De Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication (S.W.I.F.T. cvba) had en heeft een duidelijke missie: 'De vennootschap heeft tot doel, in het collectieve belang van haar leden, het onderzoek, de ontwikkeling, de aanwending en de werking van middelen die nodig zijn voor de telecommunicatie, het verzenden en het doorsturen van private, vertrouwelijke en persoonlijke financiële berichten.' Niet-gebruikers kennen hen wellicht van de BIC-code, een van hun bekendste producten.
In 40 jaar groeide SWIFT tot een grote onderneming. Enkele indrukwekkende cijfers:
-
2391 leden (= vennoten/aandeelhouders) uit 189 landen
-
11.000 gebruikers uit 215 landen: (nationale) banken, financiële instellingen, verzekeraars en andere bedrijven. Dit zijn dus zowel leden als niet-leden. Vanaf een bepaalde financiële bijdrage voor het gebruik van transacties services, en indien men voldoet aan de toelatingsvoorwaarden, wordt men lid van SWIFT.
-
5 miljard berichten per jaar
Geen dividend, wel restorno
In 1973 was de keuze van de 239 (! - een teken van hun betrokkenheid en belang) oprichters uit 15 landen om hun gemeenschappelijke behoefte in te vullen via een coöperatie logisch:
-
SWIFT is voor, van en door haar leden. "Wij zijn een soort club", zo ervaart mevrouw Loosen het bij verschillende leden.
-
Vrije toe- en uittreding. Het aantal vennoten is veranderlijk. Men heeft immers maar één belang om lid te zijn van SWIFT, nl. haar dienstverlening.
-
Aandelen op basis van transactie (= financiële bijdrage voor het gebruik van de dienstverlening). Als men toetreedt, start men met 1 aandeel. Om de drie jaar wordt de transactie van elk lid herbekeken: hoe hoger de financiële bijdrage, hoe groter het proportioneel aandeel in het kapitaal wordt. Hieruit blijkt nogmaals dat SWIFT enkel bestaat om de gemeenschappelijk behoefte van de leden in te vullen.
-
De facto is SWIFT een non-profitonderneming: de leden krijgen geen dividend, maar alle gebruikers, dus ook de niet-leden, krijgen eventueel een restorno, uiteraard in verhouding tot hun transactie.
-
De waarde 'gelijkheid' kwam, en komt, tot uiting in hun businessmodel: iedereen gelijk voor de 'gebruikerswet'. Alle gebruikers, dus ook leden met weinig of veel aandelen, zijn onderhevig aan dezelfde voorwaarden voor gebruik van producten en diensten.
-
De soepele vorm van (vennootschaps)regelgeving en bestuur: door de omvang, de internationale context en de complexiteit van deze onderneming, is het goed dat men zichzelf kan organiseren. Hun governancemodel is immers allesbehalve standaard.
Zeggenschap op basis van transactie: hoeveel maak je gebruik van dienstverlening
Dat SWIFT een onderneming is die enkel bestaat voor en door haar leden blijkt ook uit haar governance. De basis zijn de 'users', de gebruikers die de 'SWIFT community' vormen. Ze zijn nationaal georganiseerd via de 'National User Groups'. Ook de leden zijn georganiseerd per land. Deze 'National Member Groups' organiseren zichzelf. Zij kiezen een voorzitter die contactpersoon is naar de maatschappelijke zetel en zij stellen de kandidaat-bestuurders voor. De eerste zes landen met het hoogst aantal aandelen (o.b.v. transactie, cfr. infra) mogen twee bestuurders afvaardigen, de volgende tien landen, één bestuurder, en de overige landen kunnen samen drie bestuurders voorstellen. De algemene vergadering benoemt de bestuurders voor een mandaat van drie jaar. De Raad van Bestuur heeft ook enkele comités in het leven geroepen die de verschillende activiteiten en beleid van SWIFT opvolgen. Het mandaat van de bestuurders is onbezoldigd. Op de Algemene Vergadering wordt er gewerkt met aanwezigheidsquora en één aandeel geeft recht op één stem. Ze voerden een stembeperking van een vijfde in.
Koen Van Wittevrongel van KBC was duidelijk:
“Wij voelen in de omgang dat SWIFT een 'andere' onderneming is. Het is geen klant-leveranciersrelatie, maar een echt partnerschap".
Om te eindigen waar we begonnen zijn: is SWIFT een coöperatie?
SWIFT lijkt te voldoen aan:
-
de ICA-definitie van een coöperatie
-
op één na alle erkenningsvoorwaarden voor de NRC
-
minstens 5 van de 7 ICA-principes.
Aan u om het antwoord te geven...
